جمهوریت گه باره دیگن یول: آلتینچی بولیم


1902 .نچی ییلده پاریس ده ییغیلگن بیرینچی ژون ترک کنگره سی

1902 .نچی ییلده پاریس ده ییغیلگن بیرینچی ژون ترک کنگره سی، هدفی گه قرشی نتیجه بیریب بولینیش تمان باریشی، اولکه نینگ بیر مشروطی حکومت گه قاووشیشی نی آماج قرار بیرگن همه طرفلرنی اغیتیب ییباردی. بو نینگ اداغیده اتاد و ترقی جمعیتی ایچیده هم بیر بولینیش تاپیلدی. مثلا قاهره و جینواده گی شعبه لر بیر بیریدن ایریلیب بیرار باغمسیز شازمان صفتیده فعالیت گه باشله دیلر.جینواده گی سازمان “ اتحاد و انقلاب جمعیتی“ آتنی بیلن ایله ماققه باشله یدی.قاهره شعبه سی بولسه،“ جمعیت عهدیه عثمانیه“ـینی آله دی.استانبولده گی نظامی مکتبلرده ”اختلال چی نظامی لر جمعیتی“بیلن“حربیه یوکسک مکتب لری بیرلیگی“ آتلی سازمنلر اورته گه چیقه دی.ایریچه ملکی ییگیتلر هم “ جمعیت انقلابیه“ و ”سلامت عمومیه“ آتلریده ایکی ایری جمعیتلر دیر لر. بوتون بو سازمانلر نیگ آماجی بولسه اولکه ده گی عبدالحمید خان دیکتاتور لیگی نی اداققه ایریشتیریش و مشوطی بیر حکومت اورته گه کیلتیریش دیر. فقط بو گروپ لر نینگ هر بیری فرقلی بیر اصول و شیوه دن یورو ماقده ایدیلر. اولکه ایچی و تشقریسیده گی وضعیت بونده ی بولگونچه 1907.نچی ییلده پاریس ده ایکینچی ژونگ ترک کنگره سی اقداملر باشلندی. اوشبو اقداملرنی باشله گنلر بولسه ارمنی سامانلر اینقسه “ تاشناکسیتیون “ فرقه سی تورماقده ایدی. چونکه ارمنی لر1905.نچی ییلده ملیتچی تویغولر تاثیریده عبدالحمید خان گه قرشی بیر سو قصد هم ترتیب بیرگن ایدیلرو کامیاب بوله آلمه گن ایدیلر.بو یوزدن هم تعقیب آستیده قالگن ایدیلر. بو اره ده پادشاه عبدالحمید خان هم حیاتی و سلطنتی نی قورییش اوچون توتیب قبتیش و سورگون ایتیش گه اوخشه گن جزالر بیرماققه باشله گن ایدی. بونگه قرشی اتحاد و ترقی هم اولکه ایچیده ییغلیب جلسه ایتیش ایشلرینی سرعت بیره دی.خلق نی ایاقلندیریش اوچون کتته فعالیتلر ایته دی.منه شو آشامه ده دیر که ،27.نچی دیسامبر1907.نچی تاریخده ایکینچی ژونگ ترک پاریس ده توپلنه دی.شهزاده صباح الدین بیک ریاستی آستیده گی کنگره باشله نیشی دن آلدین ارمنی لر هم شامل بولیشی بیلن بیرگه همه گروپ لر ؛“ اساسی هدفلرتوغریسیده تفاهم تاپیشلری“ و“ بیر بیرلری بین تارتیشو ده بولمسلیکلری“ حقیده توفق تاپه دیلر.اوچ کون دوام ایتگن اوشبو کنگره اداغیده بیر بیان نامه ترقته دیلر.بو بیان نامه نینگ آنه باشلیقلر شولردن عبارت دیر:  عثمانلی دولتی ایچیده یشه یدیگن ملتلر آره سیده تفاهم و ایش بیر لیگی اولوشگن دیر.  باشده مسلمانلر توریشی بیلن بیرگه هر بیر دینی توپلوم عبدالحمید خان استبدادیدن ضرر کورماقده دیر.  موجود یمان و توتالیتر اداره مسئولیتی، کوپ ناتوغری بیر شکل ده مسلمان توپلوم نینگ اوستیگه ییقیلماقده دیر.  قیزیل سلطان عبدالحمید،عثمانلی ملتی نی بیر بیریگه دشمن ایتگن وقیردیر گن دیر.  ملت نینگ همه مادی و معنوی بار لیگی ایریتیلگن دیر.  مطبوعات فشار آستیده و ایرکین ایمسدیر.  اولکه سفالت ایچیده قالگن دیر.  مالیه لر یلغوز گینه قصر و اونینگ یانداشی بولگن بیر تاقیم کیشیلر بیلن ژورنال چیلر نی بای ایتماقده و بوندن علاوهپادشاه نی مدح ایتگن بیگانه روزنامه چیلر گه ساچیلیب ساورولماقده دیر. بیان نامه ده خارجی سیاست گه هم تیگینیلیب بو حقده،عبدالحمید خان اداره سی نینگ“ عثمانلی دولتی اعتبارینی پسه یتیر گنی نی، بیگانه اولکه لر نینگ علاقمند لیگی نی کمه یتیر گنی نی، اولکه نینگ کیچیکلشیب تار بولیشی گه سبب بولیشی“ تاکید بوله دی.مذکور اداره نینگ ادامه ایتیشی تقدیرده البانیا، مقدونیا، عربستان و ارمنستان نینگ هم قولدن چیقیشی بیلدیریله دی. بیان نامه ده ایریچه، او کونگچه ایری گروپلر نینگ علیحده قلیب تورگن کوره شلری، بوتون عثمانلی اولوسی بیلن مخالف لری نینگ اتحادی نتیجه سیده “ مجموعی شکل “ ده سوردیریلیشی تاکید بوله دی.بو کوره ش نینگ منه شو اوچ اساسی هدف گه بیلن بجریلیشی افاده ایتیله دی. 1.سلطان عبدالحمید خان نینگ تخت دن توشیریلیشی، 2.موجود اداره سیستمی نینگ اوزگرتیریلیشی، 3.مشروطیت نینگ تکرار اعلان ایتیلیشی. اختلال و ترقی جمعیتی 1907 .نچی ییلدن اعتبارا اوز فعالیتلرینی ایکینچی کنگره ده بیلی قیلینگن هدفلریگه کوره عملگه آشیره دی، پروگرامینی هم بونگه کوره عیارله یدی. هر نرسه دن اول سیاستیدهبیر اوزگریش کیلتیره دی و اوتمیش قانونلر دایره سیده گی “ اصلاحاتچی“ توشونچه سینی ترک ایتیب، ”اختلال چی“ بیر خصوصیت قازانه دی.اوشبو سیاست اوزگریشی نینگ اینگ اهمیتلی پروگرامی، سلانیک ده قوریلگن و کتته قسمینب ییگیتلر تشکیل بیرگن، دینامیک و وطن سیور افسر لر تمانیدن ترتیب تاپگن شعبه سی رول اوینه یدی.بو جمعیت سازمانچیلیک فعالیتلرینی کوپیتیره دی و ایتقسه رومالی ده قریه و قصبه لرگچه اوزه ییب بارگن بیر اساس تشکیل بیره دی.بو جریان ده روس چاری بیلن انگلیس شاهی ریوال ده اوچره شه دیلر.اوروپا ده قرار تاپگن دعثمانلی توپراقلری نی بولیب آلیش اوچون خصوصی بیر موافقت ایته دیلر.اوشبو خبر نینگ سیزیشی بیلن اختلال و ترقی جمعیتی فعالیتلرینی کوپیتیره دی و باشده سلانیک توریشی بیلن بیرگه مقدونیا ده گی همه شهر لرده عبدالحمید طرفدارلریگه قرشی حمله لر ترتیب بیره دیلر.کینگ بیر شکل ده منفی تبلیغ بولر ایکن عین زمانده“ ملی تبور ویا حرکت“آتی قوییلگن نظامی ملیشه کوچلری قوریله دی. بیر مدت دن بیری حمعیت نینگ عملا مرکزی صفتیده قرار تاپگن سلانیک بولسه آرتیق ایرکین لیک فعالیتلری نینگ تمرکز نقطه سینی تشکیل بیره دی و اختلال لاوی بو ییر ده یانماققه باشله یدی. بو ارده مصطفی کمال آتلی بیر ییگیت افسر قطعه خدمتی ده بولگن و 1906ونچی ییلده شام گه تعین ایتیله دی.باشقه افسر لر دیک اولکه نینگ قورتیلیشی نی موجود حکومت نینگ بیر اختلال بیلن قولگه کیلتیریلیشی نی توشونه دی.بو سبب دن شام ده ایشانه آلگن و او بیلن عین فکر ده بولگن بعضی دوستلری بیلن بیرینچی ایش صفتیده“ وطن و حریت“ آتیده بیر یشیرنچی جمعیت قوره دی.بیر مدت کیین توغیلگن ییری بولگن سلانیک گه یشیرنچی بیر شکلده کیله دی واختلال چیلر بیلن تانیشه دی.سلا نیک ده گی فعالیتلر وسازمان نی کورگندن کیین دوستلری بیلن قورگن وطن وحریت جمعیتی نی اختلال چیلر حرکتی بیلن بیر لشتیریش گه تصمیم آله دی.وطن وحریت حمعیتی هم بوندن کیین اوز فعالیتلرینی اختلال چیلر نینگ بیر شعبه سی صفتیده ادامه بیره دی. پاریس ایکینچی ژونگی دن کیین اولکه کوپ سزعت بیلن اختلال تمان آلغه باره دی.سلطان ایکینچی عبدالحمید بولسه ، اوزی نینگ شدت ، فشار و ظلم سیاسی بیلن هم ایچ همده خارج ده منفی سیاستی گه کوره اولکه نی کوپراق اختلال گه سوق ایته دی.که اساسی سببلری شولر دن عبارت دیر: 1. سلطان عبدالحمید خان نینگ یمان اداره طرزی گه قرشی اورته گه چیققن نا راضی لیکلر و عکس العمللر، 2. بلغار، سرب و یونان باند لری نینگ مقدونیه ده ترک و مسلمان خلققه نسبت قیلگن ظلملری نینگ دمینی آلینیشی، 3. مقدونیه و یمن ده دولت گه قرشی قوزغلان لر نینگ اورته گه چیقیشی ،بولرنی باستیریش اوچون ییباریلگن ترک عسکر لری نینگ تلف بولیشلری، 4. بویوک دولت لر نینگ عثمانلی دولتی نینگ ایچکی ایشلریگه مداخله ایتیش لری، 5. ترک و مسلمان خلققه مقدونیه نینگ بارگونچه قولدن کیتیش توشونچه سی نینگ کوچه ییشی، 6. اتحاد و ترقی جمعیتی نینگ کون سایین خلق نی اختلال قورتیلیش توشونچه سیگه ایشانتیریش ایشیگه ظفر قازانیشی، 7. اردو ده اینقسه 3.نچی اردو ده ییگیت افسر لر نی بیر انقلاب نی مجبوری دیب کوریش لری، 8. سلطان عبد الحمید خان تمانیدن بیر سلسله آیدین کیشی لرنی تورلی محل لرگه سورگون ایتیلیشی و اولرنی هم او بارگن ییر لریده گی انسان لرنی یولدن چیقاریش فعالیتلری، بو و بونگه اوخشه ش حادثه لر 1908.نچی ییل گه کیریلگنیده اولکه فوق العاده بیر اختلال هواسینی ایسدیر گن ایدی. بو توغریده گی بیرینچی آدیم قصر تمانیدن سلانیک گه توظیف بولگن بیر نیچه ژورنالیست نی اولدیریلیشی بیلن آتیله دی.اوشبو آدیمنی مناسترلی نیازی بیک بیلن انو ر بیک اوزلری قورگن ملی تبورلر نینگ باشیگه کیچیب 1908.نچی ییل نینگ جون آییده تاققه چیقیشلری بیلن آته دیلر.و بو فعالیت لرگه سلا نیک ده گی مرکزی قوماندان ناظم بیک گه قرشی سو قصد اقدامی هم علاوه ایتیله دی.7.نچی جون کونیده میترو ویجه ده گی 18.نچی فرقه نینگ قوماندانی بولگن شمسی پاشا مناستر ده قورومه لری آره سیده آتیلیب اولدیریله دی.سلطان عبدالحمید خان بولسه بو قضیه نی تحقیق ایتیش اوچون تاتار عثمان پاشا نی مناستر گه ییباره دی. مگر بوکیشی هم22.نچی جون ده اختلا چیلر تمانیدن تاققه قاچیریله دی. باشقه تماندن کتته امید بیلن انادولودن ریزنه منطقه سیگه انتقال بیریلگن تبور لر سلا نیک گه بارگونچه جمعیت تمان آغه دیلر و استانبول نی چاره سیز لیک ایچیده قویباره دیلر.بو ارده جمعیت اطریش نینگ تعقیب ایتگن دشمنچه سیاستی بیلن البانیا گه سیزیش نیت لرینی تقبیح ایتیش اوچون فیرزوویک ییغیلگن 20 مینگ گه یقین کیشی نینگ مظاهره سینی آنه یسا نی تکرار اجراات گه قوییش طلبی گه اوزگرتیره دی.و استانبول هم بو حقده تیلگراف قیلیشلرینی تامین ایته دی.بونینگ یانیده رومالی نینگ تقریبا همه قصبه سیده قصر گه تیلگرافلر قیلینیشی تامین بوله دی.اساسی قانون نینگ تکرار اجراات گه باشله ییشی و پارلمان نینگ آچیلیشی طلب ایتیله دی. قوییدن کوپ اوستمه اوست بولگن اوشبو ایستکلر گه علاوه صفتیده اتحاد و ترقی جمعیتی 23.نچی جون کونیده “ حریت“ اعلان ایته دی. اوشبو حادثه لر اوستیده قولیده گی هر تورلی کوچنی چیقیب کیتگنی نی کورگن سلطان 2.نچی عبدالحمید خان هم عینا بو کیچه ده مشروطیت نی قبول ایته دی.و اساسی قانون نی اجراات گه قوییلیشی بیلن مجلس آچیلیشی اوچون وعده بیره دی. سلطان 2.نچی عبدالحمید خان نینگ مشروطیت گه توغری سببلرینی تاریخچی حکمت بایر “ ترک انقلابی تاریخی“ آتلی کتابیده شونده یازه دی: ”ایاقله نیش و انقلاب گه سبب بولگن حادثه لر، نسبتا کیچیک اولچاوده سلا نیک ده اتحاد و ترقی نینگ مرکزی تمانیدن بیر قنچه عزل خفیه اولدیریلیشی ، اینقسه جمعیت نینگ مناستر ده گی مرکزی نینگ فعالیتلری بیلن نیازی بیک نینگ بیر باند قوریب تاققه چیقیشی ده دیر. عبدالحمید خان نینگ کوره شیش عزمینی سیندیرگن اساسی فکتور لر شولردن عبارت دیر: 1. اردو نینگ ایاقله نیشلر گه قرشی توریش اورنیده اوز لری بیر باشدن ایاقله نیش تویغو لریگه اوره لیب قالیشلری. 2. عبدالحمید خان نینگ هر بیر ایشانگن کوچلری نینگ اورته دن کوتاریلیشی و یا قرشی تمان گه اوتیب کیتیشی. 3. تماما باشقه آماجلر بیلن جولای 1908.نچی ییل نینگ ایکینچی یرمیده فیرزوویک ده ییغیلیش گه باشله گن البانیا لی لر نینگ فعهالیت لرینی فرق ایته آلمه ییب استانبول ده مشروطیت فایده سیده تیلگرافلر قیلیشلری و بعضی تهدید لر قیلیشلری“ مشروطیت اعلانی کونی بولگن 23.نچی جولای حادثه سی سلانیک نینگ فرانسه تیلیده ترقلگن روزنامه سیده هم باسیلیب چیققن ایدی. عزیز ایشیتوچیلر! کیلگوسی هفته ده مشروطیت دن کیینگی حادثه لر حقیده قیسقه چه باقیب اوته میز.trt

یوروم یازینگ